Εισαγωγή
Διεθνής συντονιστής του προγράμματος «Γαλάζια Σημαία» για ακτές και μαρίνες είναι ο μη-κυβερνητικός, μη-κερδοσκοπικός οργανισμός FEE (Foundation for Environmental Education - Ίδρυμα για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση). Το πρόγραμμα «Γαλάζια Σημαία» ξεκίνησε στη Γαλλία το 1985. Τα κριτήριά του εφαρμόζονται στην Ευρώπη από το 1987 και σε περιοχές εκτός της Ευρώπης από το 2001, όταν έγινε μέλος του δικτύου η Νότια Αφρική. Σήμερα, η «Γαλάζια Σημαία» έχει καταστεί ένα πραγματικά παγκόσμιο πρόγραμμα με έναν συνεχώς αυξανόμενο αριθμό συμμετεχουσών χωρών.
Το πρόγραμμα «Γαλάζια Σημαία» προωθεί τη βιώσιμη ανάπτυξη σε υδάτινα οικοσυστήματα, είτε πρόκειται για εσωτερικά, είτε για θαλάσσια ύδατα. Ενθαρρύνει τις τοπικές αρχές και τους διαχειριστές των ακτών να εργαστούν για την επίτευξη υψηλών προτύπων σε τέσσερις κατηγορίες κριτηρίων: ποιότητα νερού, περιβαλλοντική διαχείριση, περιβαλλοντική εκπαίδευση και ασφάλεια. Με την πάροδο των ετών, η «Γαλάζια Σημαία» έχει εξελιχθεί σε ένα ιδιαίτερα αξιόπιστο και αναγνωρίσιμο οικολογικό σήμα ποιότητας, το οποίο φέρνει κοντά τους τομείς του περιβάλλοντος και του τουρισμού σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.
Οι επεξηγηματικές σημειώσεις που αναφέρονται στο παρόν έγγραφο αποτελούν την ενιαία και κοινή αντίληψη των κριτηρίων του προγράμματος «Γαλάζια Σημαία» και τις απαιτήσεις για την εφαρμογή τους. Οι επεξηγηματικές σημειώσεις παρέχουν λεπτομέρειες σχετικά με τις αναλύσεις της ποιότητας των νερών κολύμβησης και της διαχείρισης της ακτής προκειμένου να υπάρχει συμμόρφωση με τα κριτήρια του προγράμματος.
Τα κριτήρια κατηγοριοποιούνται σε:
- υποχρεωτικά και
- προαιρετικά
Τα περισσότερα κριτήρια είναι υποχρεωτικά, γεγονός που σημαίνει ότι η ακτή οφείλει να συμμορφώνεται με αυτά προκειμένου να βραβευθεί με τη «Γαλάζια Σημαία». Τα προαιρετικά κριτήρια, είναι προτιμότερο να τηρούνται, αλλά δεν είναι υποχρεωτικό.
Πρέπει να τονιστεί τα διεθνή κριτήρια αποτελούν την ελάχιστη απαίτηση προκειμένου μία ακτή να μπορεί να βραβευθεί με τη «Γαλάζια Σημαία». Ο εθνικός χειριστής έχει τη δυνατότητα να επιλέξει την επιβολή κριτηρίων για τη χώρα του, επιπλέον των όσων αναφέρονται στο παρόν έγγραφο.
Τα κριτήρια και οι επεξηγηματικές σημειώσεις θα πρέπει να μελετηθούν προσεκτικά από τους αιτούντες προκειμένου να κατανοήσουν τις απαιτήσεις του προγράμματος πριν μια ακτή βραβευθεί. Το έγγραφο αυτό μπορεί επίσης να αποδειχθεί πολύτιμο για τη διαχείριση των ήδη βραβευμένων ακτών. Τα κριτήρια και οι επεξηγηματικές σημειώσεις επίσης χρησιμεύουν ως οδηγός για την Εθνική και Διεθνή Επιτροπή Κρίσεων κατά την αξιολόγηση των αιτήσεων.
Κατά τη διάρκεια της περιόδου βράβευσης η «Γαλάζια Σημαία» πρέπει να είναι αναρτημένη στην ακτή. Η σημαία είναι ένα σύμβολο του προγράμματος που εφαρμόζεται στην ακτή, αλλά και μια ένδειξη της συμμόρφωσης με το σύνολο των υποχρεωτικών κριτηρίων. Η σημαία μπορεί να είναι αναρτημένη καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας, ή μόνο κατά τις ώρες κατά τις οποίες η ακτή πληροί όλα τα κριτήρια του προγράμματος. Στην πρώτη περίπτωση, πρέπει να υπάρχει επαρκής πληροφόρηση για το ωράριο λειτουργίας υπηρεσιών (π.χ. ναυαγοσωστικός εξοπλισμός) και εγκαταστάσεων (π.χ. τουαλέτες).
Αν μια βραβευμένη με «Γαλάζια Σημαία» ακτή δεν συμμορφώνεται με τα κριτήρια του προγράμματος, η σημαία ενδέχεται να αποσυρθεί μόνιμα ή προσωρινά. Υπάρχουν αρκετές διαβαθμίσεις μη συμμόρφωσης:
- Μη συμμόρφωση ήσσονος σημασίας: Αφορά στις περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν τηρείται ένα κριτήριο, η μη τήρηση του οποίου δεν επιφέρει σοβαρές συνέπειες στην υγεία και την ασφάλεια των λουομένων ή στο περιβάλλον. Όταν παρατηρείται ήσσονος σημασίας μη συμμόρφωση και μπορεί το πρόβλημα μπορεί να αποκατασταθεί άμεσα, η βράβευση δεν ανακαλείται και η μη συμμόρφωση καταχωρείται μόνο στο έντυπο επιθεώρησης. Εάν, ωστόσο, μια μη συμμόρφωση ήσσονος σημασίας δεν μπορεί να διορθωθεί αμέσως, η ακτή λαμβάνει προθεσμία 10 ημερών για να συμμορφωθεί. Η σημαία υποστέλλεται μέχρις ότου υπάρξει πλήρης συμμόρφωση με το σύνολο των κριτηρίων του προγράμματος και ενημερώνεται η ιστοσελίδα του προγράμματος.
- Περιπτώσεις πολλαπλών μη συμμορφώσεων αφορούν τη μη συμμόρφωση με δύο έως τρία κριτήρια, αλλά με ήσσονος σημασίας επιπτώσεις στην υγεία και την ασφάλεια των λουομένων ή στο περιβάλλον. Σε αυτή την περίπτωση η ακτή έχει προθεσμία 10 ημερών προκειμένου να συμμορφωθεί πλήρως με όλα τα κριτήρια, η σημαία υποστέλλεται μέχρις ότου όλα τα προβλήματα αποκατασταθούν και η ιστοσελίδα ενημερώνεται αναλόγως.
- Σημαντική μη συμμόρφωση καταγράφεται σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η ακτή δεν συμμορφώνεται με ένα ή περισσότερα κριτήρια, το αποτέλεσμα της οποίας μπορεί να έχει επιπτώσεις στην υγεία και την ασφάλεια των λουομένων ή στο περιβάλλον, καθώς και στη γενική άποψη της ακτής και ως εκ τούτου, στο πρόγραμμα. Όταν καταγράφεται σημαντική μη συμμόρφωση, η σημαία υποστέλλεται αμέσως και για το υπόλοιπο της κολυμβητικής περιόδου. Η ιστοσελίδα ενημερώνεται και στον πίνακα ανακοινώσεων κοινοποιείται σαφώς η απόσυρση της βράβευσης.
Σε όλες τις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης, ο εθνικός χειριστής του προγράμματος οφείλει να ενημερώσει αμέσως τις τοπικές αρχές/διαχειριστή της ακτής για τα κριτήρια στα οποία αυτή αναφέρεται. Πληροφορίες σχετικά με αίτια απόσυρσης της βράβευσης οφείλουν να κοινοποιούνται σαφώς στην ακτή (στον πίνακα ανακοινώσεων). Ο διαχειριστής της ακτής οφείλει να ενημερώνει τον εθνικό χειριστή για την αποκατάσταση και την εκ νέου συμμόρφωση με τα κριτήρια και να παρουσιάζει σε αυτόν τα απαραίτητα αποδεικτικά έγγραφα. Εφόσον διαπιστωθεί από τον εθνικό χειριστή η αποκατάσταση της τήρησης του συνόλου των κριτηρίων, η σημαία μπορεί να αναρτηθεί και πάλι. Ο εθνικός χειριστής οφείλει επίσης να εξετάζει το ενδεχόμενο διενέργειας μιας δεύτερης επίσκεψης/επιθεώρησης για να ελέγξει ότι η ακτή έχει όντως συμμορφωθεί με τα κριτήρια του προγράμματος. Σε περίπτωση που ο διαχειριστής της ακτής δεν διασφαλίσει και τεκμηριώσει την εκ νέου συμμόρφωση με τα κριτήρια εντός της προθεσμίας των 10 ημερών, ο εθνικός χειριστής οφείλει να προβεί στην απόσυρση της βράβευσης για το υπόλοιπο της κολυμβητικής περιόδου.
Σε περίπτωση που οι συνθήκες στην ακτή αλλάξουν και η σημαία πρέπει να υποσταλεί προσωρινά, π.χ. όταν καιρικά φαινόμενα προκαλούν ζημιές ή σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, ο διαχειριστής της ακτής οφείλει να ενημερώσει τον εθνικό χειριστή ότι η σημαία έχει προσωρινά υποσταλεί και η πληροφορία στη διεθνή ιστοσελίδα, πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως.
Εκτός από επικαιροποίηση της ιστοσελίδας για το καθεστώς βράβευσης της ακτής, ο εθνικός χειριστής οφείλει να ενημερώσει το διεθνές συντονιστικό γραφείο για τη μη συμμόρφωση. Εάν η μη συμμόρφωση έχει καταγραφεί από διεθνή αξιολογητή, ο εθνικός χειριστής οφείλει να ενημερώσει το διεθνές συντονιστικό γραφείο εντός 30 ημερών για τις ενέργειες του διαχειριστή στην κατεύθυνση αποκατάστασης των ελλείψεων.
Ο φορέας ή φυσικό πρόσωπο που υποβάλει την αίτηση συμμετοχής στο πρόγραμμα «Γαλάζια Σημαία» είναι επιφορτισμένος με την ευθύνη της ακτής. Ο αιτών δύναται να είναι δήμος, ιδιωτικό ξενοδοχείο, εθνικό πάρκο, ή ιδιωτικός φορέας της ακτής. Μια ακτή ενδέχεται να είναι επιλέξιμη για βράβευση εφόσον αποτελεί καθορισμένη περιοχή κολύμβησης και διαθέτει τις απαραίτητες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες, σύμφωνα πάντα με τα κριτήρια του προγράμματος «Γαλάζια Σημαία».
Μια ακτή για να είναι υποψήφια βράβευσης πρέπει να είναι προσβάσιμη. Είναι προτιμότερο να παρέχεται δωρεάν πρόσβαση στους λουόμενους, δηλαδή να χρησιμοποιούν την παραλία και τις εγκαταστάσεις της χωρίς την καταβολή οποιουδήποτε αντιτίμου. Το πρόγραμμα, ωστόσο, αναγνωρίζει ότι σε ορισμένες ακτές, π.χ. ιδιωτικές παραλίες, οι λουόμενοι χρεώνονται ένα εύλογο τέλος για την πρόσβαση στην ακτή. Επιπλέον, δεν υπάρχει περιορισμός από το πρόγραμμα στη χρέωση για τις προσφερόμενες υπηρεσίες στην περιοχή, π.χ. στάθμευση ή ενοικίαση εξοπλισμού.
Το FEE και ο Εθνικός Χειριστής κάθε χώρας, διατηρεί το δικαίωμα να αρνηθεί ή να αποσύρει τη βράβευση από οποιαδήποτε ακτή της οποίας ο διαχειριστής είναι υπεύθυνος για παραβιάσεις εθνικών περιβαλλοντικών κανονισμών ή άλλως ενεργεί αντίθετα στους στόχους και το πνεύμα του προγράμματος «Γαλάζια Σημαία». Οι βραβευμένες ακτές υπόκεινται σε επιθεωρήσεις από το Διεθνές Συντονιστικό γραφείο και τον εθνικό χειριστή με ή χωρίς προειδοποίηση.
Στην περίπτωση κατά τον οποία υποβάλλεται αίτηση συμμετοχής στο πρόγραμμα για πρώτη φορά, ο διαχειριστής οφείλει να παράσχει το σύνολο των στοιχείων που αποδεικνύουν ότι η ακτή συμμορφώνεται με το υποχρεωτικό κριτήριο της ποιότητας των νερών κολύμβησης των προηγούμενων κολυμβητικών περιόδων. Δεκτές γίνονται αποκλειστικά και μόνο αιτήσεις οι οποίες υπάρχει πλήρες ιστορικό δειγματοληψιών και αναλύσεων (τουλάχιστον 20) για την προηγούμενη(-ες) κολυμβητική(-ες) περίοδο (περιόδους).
Eθνικός Χειριστής του Προγράμματος: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ Νίκης 20, 105 57 Αθήνα, Τηλ.: 210 3224944, 210 3314563 Fax 210 3225285, blueflag@eepf.gr, www.blueflag.gr, www.eepf.gr
